CRANENDONCK – Op Tweede Pinksterdag, maandag 1 juni 2020, is de 13e editie van de Dag van het Kasteel. Kastelen en buitenplaatsen zetten de poorten van hun landgoed (en soms het huis) open om belangstellend publiek te ontvangen. Het is een dag voor jong en oud. Alle reden om in deze krant aandacht te besteden aan het ‘Kasteeltje’ van Cranendonck. Gesprekken met voorzitter Jac. Biemans van de heemkundekring en met wethouder Frans Kuppens geven een fraai beeld van de historie van het prachtige pand, maar ook van de wijze waarop het tegenwoordig in gebruik is en hoe mogelijk de toekomst van het Kasteeltje er uit kan zien.
Tekst en foto’s Evert Meijs
Het is een schitterende plek in de gemeente Cranendonck: het witte kasteeltje met omliggende gebouwen en kan nauwelijks voldoende aandacht krijgen. “Het begint allemaal met de familie Van Cranendonck. Die laat in de dertiende eeuw hier een slot bouwen omdat het fysiek daarvoor een prima plek is.”, zegt Biemans. Soepel benoemt hij de families en geslachten die nadien het kasteel bewonen. Het slot wordt in 1673 opgeblazen en de structuur ervan is zichtbaar gemaakt na een opgraving in 1996, enkele honderden meters verderop. “In 1899 wordt de bijbehorende kasteelhoeve De Cranendoncke Hoeve, lijkend op een soort Limburgse hoeve, gesloopt en vervangen door de huidige villa. Het karakteristieke torentje wordt er pas in1917 aan toegevoegd door eigenaar Cloquet. Het grondgebied wordt inclusief villa en pachtboerderijen door de nieuwe gemeente Maarheeze (ontstaan uit de vroegere gemeenten Maarheeze en Soerendonk) aangekocht in 1938”, vertelt de historicus. De villa wordt vervolgens omgebouwd van woonhuis tot gemeentehuis en op 26 december 1940 als zodanig in gebruik genomen
Van gemeentehuis via landbouwcentrum weer naar gemeentehuis
Tegen het torentje worden twee oude gemeentewapens geplaatst: van Soerendonk en van Maarheeze, allebei met een kraanvogel. Ook op de spits prijkt een kraanvogel; van Maarheeze, omdat deze in één poot een steen vasthoudt. Het gebied Cranendonck is zo genoemd omdat de kraanvogel er vaak te zien was op het hoger gelegen gebied (donk).
Na de Tweede Wereldoorlog wordt in dit gebied een landbouwcentrum gerealiseerd voor Zuidoost- Brabant. “In 1997 ontstaat de nieuwe gemeente Cranendonck, waardoor het gemeentehuis van Budel gebruikt gaat worden voor de ambtenaren. “Vanwege een verbouwing in Budel, zo’n zeven jaar geleden, moeten de ambtenaren tijdelijk weer terug naar het Kasteeltje. Velen vinden het jammer als ze vanuit deze idyllische plek weer terug moeten naar het drukke centrum”, verzekert hij.
Cultuurhistorie en gevoel voor natuur
“Belangrijk is uiteindelijk, dat het Kasteeltje in eigendom van de gemeente Cranendonck blijft. De aankoop in 1938 is een geweldige zet geweest. Het zou dan ook nooit in particuliere handen moeten overgaan”, zo pleit Jac Biemans. “Het is nu een unieke trouwlocatie, die later misschien een culturele bestemming kan krijgen”, voegt hij er aan toe.
Gelukkig heeft ook de gemeente Cranendonck een visie op de toekomst van het Kasteeltje en het gebied er omheen. Wethouder Frans Kuppens: “Het leidt geen twijfel: het Kasteeltje blijft gemeente-eigendom. Voor huwelijkssluitingen is het een ideale locatie. Dat blijft zo. In de toekomst willen we zo veel mogelijk culturele aspecten aan het Kasteeltje koppelen.” Hij noemt het houden van tentoonstellingen in het historische pand. Maar ook exposities, huiskamerconcerten of lezingen behoren tot de mogelijkheden. “Ook cultuurhistorische accenten willen we leggen: wat is hier vroeger allemaal geweest? Wat is hier in het verleden allemaal gebeurd?,” zegt de wethouder, die voor dit alles geen stevige verbouwingen nodig acht. “Alles wat hier gaat gebeuren moet met gevoel voor de natuur en de historie zijn”, zo besluit Kuppens, die met alle suggesties duidelijk financiële mogelijkheden ziet om het geheel in stand te houden en te borgen.
Willem van Oranje
Jac. Biemans doorspekt vervolgens zijn verhaal met allerlei interessante details. Zo weet hij dat Cloquet de villa openbaar liet verkopen ‘wegens vertrek naar het buitenland’. Onder leiding van burgemeester R.H. van Schaik werd een enorme zet gedaan om het landgoed aan te kopen, want het was een mooie kans om ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. “Het zou hierdoor niet in verkeerde (niet katholieke) handen kunnen vallen en het zou niet gesplitst worden”, meldt hij. Natuurlijk had het landgoed een historische waarde en voor werkverschaffing kon in die periode menig dorpeling hier aan het werk gezet worden. “Nadat in 1936 Van Schaik was aangetreden, beslechtte hij twee jaar later een deel van de strijd tussen Maarheeze en Soerendonk door het gemeentelijk apparaat hier te concentreren, precies tussen Soerendonk en Maarheeze in”, zegt hij lachend. Met een uitleg over één van de eigenaren; de familie Van Egmond, waarvan een dochter in 1551 huwt met Willem van Oranje. “Door dát huwelijk bracht zij haar bruidsschat in waaronder Cranendonck en Eindhoven” , eindigt een boeiend relaas van Biemans.
Al met al de moeite waard om een (fiets-)tochtje te maken naar het Kasteeltje Cranendonck op 1 juni, de dag van het kasteel.