Hamont-Achel – Keken we enkele maanden geleden naar het decoratiestelsel in Nederland, ook België heeft uiteraard onderscheidingstekenen voor personen die zich verdienstelijk gemaakt hebben. Deze week geven we een blik in het decoratiestelsel van België, en laten de militaire onderscheidingen buiten beschouwing. Dan blijkt dat er een grote variëteit aan onderscheidingen bestaat, ten opzichte van Nederland.
Door Evert Meijs
Onderscheidingen kunnen worden verleend door de Belgische regering, door bedrijven, door de Vlaamse en door de Waalse Gemeenschap en door enkele instanties. Bovendien is er De Orde van de Vlaamse Leeuw; een vereniging uit 1971, met als doel het uitreiken van het ereteken ‘Orde van de Vlaamse Leeuw’. Voorwaarden om hiervoor in aanmerking te komen zijn duidelijk omschreven: een kordate houding in sociale en culturele ontvoogding van de Vlaamse Gemeenschap, prestaties die de integratie van de Nederlanden bevorderen en verder acties en initiatieven met het oog op de uitstraling van de Nederlandse Taal en cultuur.
De drie voornaamste: de Leopoldsorde (sinds 1832), de Kroonorde (1897) en de Orde van Leopold II (1900).
Burgerlijke Orde van Leopold
Voor diplomatiek verkeer verleent de nationale regering de zogenaamde Kroonorde. Deze heeft negen gradaties, zoals Grootkruis Kroonorde, Grootofficier, Commandeur, Officier, Ridder, Gouden Palm of Zilveren medaille. Burgerlijke onderscheidingen die worden toegekend aan werknemers van administratieve diensten zijn onder andere het Burgerlijk kruis, toegekend na 35 jaar dienst. De Burgerlijke medaille kan worden toegekend na 25 jaar dienst. Ook hier zijn meerdere klassen van onderscheidingen, zoals Burgerlijk Kruis 1ste klasse, Burgerlijke medaille 1ste en de Carnegie Hero Fund. Het meest voorkomend is de Burgerlijke Orde van Leopold en geldt voor personen met een lange carrière of voor een bijzondere verdienste. Deze bestaat uit het Grootlint Leopoldsorde, Grootofficier Leopoldsorde, Commandeur Leopoldsorde, Officier Leopoldsorde Ridder Leopoldsorde en het Halssieraad Leopoldsorde. De Orde van Leopold II heeft zelfs acht gradaties
Ordre de Laurier
Tekens van Arbeid kunnen bedrijven geven voor een bepaald aantal dienstjaren zoals bijvoorbeeld het Ereteken van de Arbeid 2de klasse bij 25 jaar dienstverband, Ereteken van de Arbeid 1ste klasse als iemand 30 dienstjaren heeft. De Gouden medaille Kroonorde hoort bij 35 jaar dienst terwijl de Gouden Palmen in de Kroonorde uitgereikt kan worden bij 40 jaar trouwe dienst. Ook hier gelden meerdere gradaties, zoals het Arbeidsereteken 1ste klasse. Het Koninklijk Instituut Der Eliten van de Arbeid reikt verschillende keren per jaar deze bijzondere eretekens uit aan de zogenaamde Eliten van de Arbeid. De toekenning van de titel is de waardering voor uitstekend uitgevoerde professionele activiteiten. We onderscheiden Laureaten van de Arbeid in goud, zilver, brons, de Eredeken en een Laureaat.
Als brandweerlieden een verdienstelijke loopbaan achter de rug hebben, kunnen ze in aanmerking komen voor één van de vijf onderscheidingen, zoals het Burgerlijk Kruis brandweer 1ste of de Burgerlijke medaille brons. De benoemingen vallen onder verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken.
Voor verenigingen bestaan eretekens die op maat gemaakt kunnen worden, net als een bijbehorend lint. Bekend zijn het Ereteken ULB Ordre du Laurier, het Ereteken Rode Kruis en de Orde van het Gulden Vlies. De titel ‘Koninklijke’ wordt verleend als een vereniging vijftig jaar bestaat, zoals bij Koninklijke Fanfare De Eendracht van Hamont-Lo.
Als je veroordeeld bent
Koninklijke Orde van de Leeuw bestaat uit zes gradaties. De eerste is Commandeur in de Koninklijke Orde en de laatste in rij Bronzen Medaille.
Ereteken van de Vlaamse Gemeenschap zijn vanaf 2015 voor verdienstelijke personen die dankzij hun werk belangrijk zijn voor het imago van Vlaanderen. Uitreiking ervan vindt plaats in de ambtswoning minister-president van Vlaanderen. In 2020 zijn onder andere aan een poetsvrouw en aan een kassabediende het ereteken toegekend.
Ook geeft de Vlaamse Gemeenschap aan wanneer iemand niet in aanmerking kan komen: als je veroordeeld bent of indien er een procedure loopt.
De Vlaamse Regering kan het ereteken weer intrekken als de houder principes en de waarden niet meer naleeft. Voorstellen die rechtstreeks vanuit het Koninklijk Paleis komen, worden ook aan de Minister voorgelegd. Heeft men zijn leven aan een ernstig en dreigend gevaar blootgesteld om een mensenleven te redden, kan aanspraak gemaakt worden op eretekens van Daad van Moed en Zelfopoffering.
Fabrikant
De Gouden erepenning van het Vlaams Parlement is sinds 1991 een jaarlijks eerbetoon aan verdienstelijke personen of organisaties, sinds 1991. Daags voor de Vlaamse feestdag, 10 juli 2021 reikt de Vlaamse Regering eretekens uit. Het bedrijf P. de Greef in Antwerpen/Brussel fabriceert eretekens.
De Waalse Verdienste is een orde van verdienste, ingesteld 2011 door Waalse regering. Hiermee worden verdienstelijke personen onderscheiden die dankzij hun werk belangrijk zijn voor het imago van Wallonië. Er zijn drie gradaties: ridder, officier en commandeur. Decoraties voor de Politie vallen onder de Dienst Kanselarij van de federale Politie. De Directie van de eretekens levert enkel het diploma van de onderscheiding en niet de medaille zelf, deze dient in een privé-handelszaak te worden aangekocht. Alleen de huldepenning voor beroepsactiviteit kan niet in de handel worden verkregen en moet bij de dienst worden besteld.
Tenslotte kan iemand in België vanwege verdienste ook worden verheven in de adelstand als bijvoorbeeld burggraaf, gravin, barones of ridder.
