VALKENSWAARD – Burgemeester Anton Ederveen opende op 3 maart in het Nederlands Steendrukmuseum de nieuwe expositie De Toorop Lijn, van de drie generaties Toorop: Jan Toorop, Charley Toorop en Edgar Fernhout. Onder grote belangstelling knipte de burgemeester het lint door bij de ingang van de expositieruimte.
Tekst Evert Meijs
De entree van het museumcomplex aan de Oranje Nassaustraat in Valkenswaard is voor de gelegenheid versierd met een ballonnenboog. In de hal staat een banner met daarop de zo karakteristieke tekening van Jan Toorop: zijn zelfportret uit 1915. De foyer van het Carolusgebouw raakt volledig bezet. Eén van de gasten is allesbehalve gecharmeerd van het beroemde zelfportret, dat in drievoud bij het spreekgestoelte hangt. “De stukken van Toorop zijn voor mij een beetje eng. Ik vind de tekeningen geen stukken om boven mijn bed te hangen.”
Familielijn nog belangrijker
Het is museumdirecteur Maarten Kentgens die als gastheer alle aanwezigen welkom heet, speciaal burgemeester Anton Ederveen en wethouder Mieke Theus. Ook alle bruikleengevers, vrijwilligers en relaties van het museum verwelkomt hij. “Het is vandaag de 95ste sterfdag van Jan Toorop. Wat is een beter moment dan nu de tentoonstelling te openen waarin we de hele familie eren en vooral het grafisch werk hier. We hebben een prachtige kunstenaarsdynastie die we nu in het museum gaan tonen die bijna honderd jaar aan Nederlandse kunstgeschiedenis vertegenwoordigt.” Vanuit de steendruk en de lithografie worden volgens Maarten Kentgens voor het eerst de kunstwerken in de spotlights gezet. “Het was Jan die een echt lijnenspel ging maken, omdat die lijn zo belangrijk voor hem was. Vandaar de titel De Toorop Lijn. Maar zijn familielijn was misschien nog wel belangrijker.” De museumdirecteur staat even stil bij de drie generaties en dankt conservator Frédèrique van Duppen voor haar inzet, samen met vele anderen.
Nadat Maarten Kentgens in snel tempo alle bruikleengevers heeft vermeld uit het hele land en de vele sponsoren, waaronder de gemeente, krijgt conservator Frédèrique van Duppen het woord en neemt de aanwezigen mee naar de inhoud van de Toorop Lijn – expositie. Ze focust op het leven en werken van Jan Toorop, van zijn dochter Charley Toorop en zijn kleinzoon Edgar Fernhout “In de loop der jaren is er veel interesse in deze kunstenaars geweest. Tijdens de eerste exposities werd altijd de nadruk gelegd op de schilderwerken van deze kunstenaars en wij gaan vandaag de klemtoon leggen op hun lithografische oeuvre.” Dan doorloopt ze de verschillende stijlstromingen en kunstwerken van de drie generaties Toorop. Ook de familierelaties komen aan de orde. “Jan is nog steeds erg bekend van zijn slaolieaffiche en kenmerkt het Nederlandse Art Nouveau, ook wel slaoliestijl genoemd.”
Sociale thematiek
Dochter Charley Toorop wordt volgens de conservator het oogappeltje van Jan en gaat mee op atelierbezoeken. Zo komt ze snel in contact met allerlei kunstenaars en verkiest ze het om zelf ook kunstenaar te worden. In 1912 leert ze Henk Fernhout kennen, met wie ze drie kinderen krijgt, waaronder Edgar. “Zij schilderde in de stijl van het nieuwe realisme, waarvan je vandaag hier ook werk kunt zien. Charley maakte ook etsen en lithografisch werk. Ze schilderde vaak interieurs en arbeiders, een sociale thematiek.” Bij haar zoon Edgar wordt al op jonge leeftijd het schilderstalent ontdekt en zet hij de kunstenaarsdynastie voort. Aanvankelijk kiest Edgar vooral voor het nieuwe realisme. “Na de dood van zijn moeder breekt hij pas echt door en gaat steeds meer in de richting van het abstracte.” Frédèrique van Duppen toont hiervan enkele voorbeelden op het scherm en ze sluit haar speech af met de bekendmaking dat er speciaal voor de expositie een boekwerk is uitgebracht. Ze dankt de redactie en de vormgever van het boekje en alle collega’s en museummedewerkers.
“Velen van ons kennen natuurlijk Toorop, maar dan vooral van zijn schilderkunst. Mooi om te zien dat het Steendrukmuseum iets nieuws programmeert wat we eigenlijk allemaal herkennen en daarmee een bepaalde toon wordt gezet. Ik ben benieuwd welk groot museum straks dit weer gaat overnemen”, zo spreekt burgemeester Anton Ederveen. Hij zegt heel benieuwd te zijn naar wat hij straks allemaal gaat zien. Hij is trots op het museum, maar ook op de verbintenis met het Valkerij- en Sigarenmuseum, in hetzelfde gebouw gevestigd als het steendrukmuseum. Nadat de directeur officieel de eerste catalogus heeft overhandigd, begeeft het gezelschap zich naar de expositieruimte, en met een knip door het lint (“Ik heb dat door de coronatijd ook heel lang niet meer gedaan.”) wordt de nieuwe tentoonstelling voor het grote publiek geopend.
