Deel 3 : Het gedachteniskappelletje aan de Willem de Zwijgerstraat in Budel.
Door René Vos en Math Roost.
1948 – 2023: van “Bond van Oud Strijders en Dragers van het Mobilisatiekruis”, via Nederlandse Bond van Oud-strijders / Veteranen Legioen Nederland naar “Bond van Wapenbroeders afdeling Cranendonck”.
Enkele jaren na het einde van Tweede Wereldoorlog werd op initiatief van enkele oud militairen uit Budel(oorlogsveteranen & gedemobiliseerde WOI) in februari 1948, nu 75 jaargeleden, een eigen afdeling van “Oud Strijders” opgericht. Deze sloot zich aan bij de Nederlandse Bond van Oud-Strijders en Dragers van het Mobilisatie kruis (WOI). In de volksmond kortweg de B.O.S. afdeling Budel genoemd. De B.O.S. zo staat te lezen in de grenskoerier (editie november 1960) had als doel te zorgen voor de weduwen en wezen van de gevallenen. Dat was helaas maar al te zeer nodig want de tot dan getroffen overheids-regelingen waren zeer onvoldoende. De “B.O.S” groeide uit tot een bloeiende en actieve afdeling voor Budel & Maarheeze met zo’n 110 actieve leden. Budel kende in die jaren zo’n 800 oud-strijders. Foto: Gedachteniskapel Budel.
Op initiatief en vooral óók door zelfwerkzaamheid van de leden, waar onder vele Indiëgangers, werd het initiatief geopperd om een gedachteniskapel te bouwen voor in eerste instantie de gesneuvelde jongens in het voormalig Nederlands Indië te herdenken. De herinnering aan de gevallenen levend houden was het gedachtegoed. Iets wat anno 2023 jaarlijkse tijdens de 4 mei dodenherdenking en fakkelestafette nog steeds gebeurt. Aan de realisatie van deze gedachteniskapel ging het nodige vooraf. De heer H. Wijnen, Dhr. B. van Tuul en Fr. V.d. Dungen schrijven hierover in de grenskoerier op 17 november 1960. Zo werd afgesproken dat de kapel gebouwd zou worden door aannemers die lid waren van de B.O.S. en ook de materialen werden van hieruit geleverd. Dit hielp natuurlijk de kosten drukken. Begroot was een bedrag van ruim 3000,- gulden. In die tijd een fors bedrag. Aan architect Wim van Ham uit Budel werd gevraagd om een ontwerp en bouwtekening te maken. Zie afbeeldingen voor- en zijgevel.
Foto: Ontwerp door architect Wim van Ham.
Om het geld bij elkaar te brengen werd een gedachteniskapel-fonds opgericht. Dit bracht meteen al 1500,– gulden op. Verder werd er op zondag 27 november 1960 een grote Fancy Fair gepland in zaal Bakens in Budel. Dhr. Bakens was zelf ook een vooraanstaand lid van de B.O.S. en zette zich sterk in voor de realisatie van de kapel. Tevens zou op die zondag 27 november 1960 de trekking plaatsvinden van een eerder groots opgezette loterij. De normaliter op deze zondag geplande ontvangst van Sint Nikolaas werd verplaatst naar het parochiehuis. Heel Budel was dan toch op ‘de been’ was de gedachte hierachter en het beloofde een grote opkomst en opbrengst. Nadat het geld was verzameld werd er gekeken naar een geschikte locatie. Allereerst viel het oog op de kruising Grootschoterweg / kruising van Hunselstraat. Na lang beraad werd de definitieve keuze op het terrein op de splitsing Willem de Zwijgerstraat / Emmastraat (nu van Udenstraat). Dit omdat de gedachteniskapel daar het beste tot zijn recht zou komen. Het monument is momenteel gesierd met vier ‘wapenbroeders’ die als het ware de wacht houden. Op de voorzijde is tevens het symbool van de Indië veteraan bevestigd, zijnde een helm met op de achterzijde een dolk en een palmblad. De dolk voor de weerbaarheid, het palmblad als teken van vrede. Boven op de kapel prijkt een kruis dat ‘s avonds in het donker, door neonverlichting, fel groen oplicht. De kleur van de groene sawa’s. Zoals aangegeven werd het monument allereerst opgericht voor de gesneuvelde Indiëgangers. Later zijn hieraan nog enkele namen toegevoegd zoals de Indiëgangers (KNIL) overleden tijdens de Japanse bezetting en enkele omgekomen gedurende de Tweede Wereldoorlog. De lijst van omgekomen mensen die in de Tweede Wereldoorlog in de gemeente Cranendonck en hen die vanuit de gemeente Cranendonck omkwamen elders telt in totaal 90 personen. Denk hierbij ook aan de ruim 40 omgekomen vliegeniers, personen werkzaam in Duitsland (arbeidseinzats) en inwoners als gevolg van (trein) beschietingen en vervolging. Op zondag 24 juni 1961 werd de kapel aangeboden aan de families van de gesneuvelden die vielen voor onze vrijheid. De inzegening werd verricht door Zeereerw. Heer A. Panis pastoor te Budel waarna B.O.S.-bondsvoorzitter generaal-majoor J. Sitzen een toespraak hield. Ook de toenmalige burgemeester de heer Derckx en afdelingsvoorzitter de heer Wijnen spraken de aanwezige toe. Dhr. Wijnen bood uiteindelijk de gedachteniskapel aan ‘het volk van Budel’ als een blijvende herinnering aan de besten van hun zonen. Leden van de brigade Budel der Koninklijke Marchaussee hielden de erewacht. In de kapel hangen momenteel 12 plaquettes met de namen van de volgende gevallenen: Indiëgangers: Huub Scholten, Jacob Clement, Hein Smeets, Jan Maas, Johan van Seggelen, Jan Verhees, Janus Kooken. KNIL: Louis Rooijmans, Harrie Soeters. Tweede Wereldoorlog: Laurentius Schrover, Jan Segers, Antoon Meurkens.
In volgende edities van de HAC gaan we verder in op onze afdeling en het 75 jarig jubileum . We willen graag in contact komen met iedereen die ons iets meer kan vertellen over de Oud-strijders cq Wapenbroeders vanaf de oprichting in 1948. We willen dan ook een oproep doen aan families en/of nabestaanden van oprichters of leden van het eerste uur. U kunt ons ieder dinsdag ontmoeten tijdens het koffie-uurtje in de Huiskamer van De Reinder te Budel-Schoot vanaf 10.00 uur of neem contact met ons op via email: cranendonck@wapenbroeders.nl of 06-19790885 of 06-11381682. Mocht u de Wapenbroeders een warm hart toedragen in haar aankomende jubileumviering is een sponsoring of donatie meer dan welkom op NL37 RABO 0109526066 ovv donatie 75-jarig jubileum.
