Een vogel een naam geven kan gebaseerd zijn op zijn uiterlijk of op zijn zang, klank of roep maar ook op zijn gedrag. Namen kunnen soms wel duizend jaar oud zijn maar inmiddels door het veranderen van de taal een andere naam gekregen. Uiteindelijk hebben alle vogels en dieren op deze aarde een wetenschappelijke naam gekregen in de Latijnse taal die door de biologen en wetenschappers wordt gebruikt.
De meest duidelijke namen die we aan een vogel geven zijn geboren uit de klank die ze voortbrengen en dan noem ik hier speciaal de Koekoek, Oehoe , Tjiftjaf , de Grutto en de Kievit. Maar ook de Hop al zul je deze vogel eerder in het zuiden van Europa horen als in ons land
Ook zijn er veel vogels waar weer of wind in hun naam zit zoals de stormmeeuw, regenwulpen en vaak zijn deze vogels de weervoorspellers en zijn er veel bekende weerspreuken van bekend zoals : Meeuwen aan land, storm voor de hand. Fluit de merel de ganse dag dan komt er wel een regendag. Van de regenwulpen wordt gezegd zodra ze al roepend overvliegen er een regenfront in aantocht is. Veel van deze spreuken zijn al eeuwen oud en zijn van de tijden dat er nog geen metingen en geen barometers waren en toen speelden de vogels een hele grote rol bij de weersvoorspellingen. Deze techniek van voorspellingen via het gedrag van de vogels wordt in vele gebieden nog door de landbouwers gebruikt en de ouderen onder ons kennen het gezegde van de boeren: er komt regen aan want de zwaluwen vliegen laag en dat had te maken met een hoge luchtvochtigheid in een hoger gelegen luchtlaag en de zwaluwen houden niet van een nat verenpak. Maar vliegt de zwaluw hoog dan blijft het droog.
Aan veel vogels worden door ons een bijnaam gegeven zoals de distelvink die we putter noemen en de scholekster noemen we de bonte Piet en die lijst van bijnamen is bijna eindeloos te noemen. Ook de namen van vogels verschillen sterk per regio want de merel heet bij ons in het Buulse dialect ‘mellever’, maar wie van onze Buulse jeugd kent dit woord nog en over enkele decennia heeft iedereen het over de merel en is de Buulse mellever uitgestorven.
De Raaf met zijn bijnaam, lijkenprikker, heeft zijn naam te danken aan zijn aanwezigheid op de plaatsen waar zich in de middeleeuwen de openbare executies plaatsvonden en meestal waren ze als eerste op die plaats daar hadden ze een neusje voor.
Vogels die hun naam hebben te danken aan hun uiterlijk zoals de blauwborst, roodborst de kruisbek, of de vogels die hun naam hebben gekregen op grond van hun gedrag zoals de boomkruiper en de boomklever die je praktisch altijd zult vinden tegen de stam van een boom aangekleefd. Het is niet moeilijk om te raden waar de wespendief en de bijeneters hun naam aan te danken hebben.
Hoe komt een vogel aan zijn naam staat mooi omschreven in het boek Baardman&Boterkontje van Toine Andernach.
Harrie Hegge: h.hegge1@chello.nl
Uilen- en vogelwerkgroep IVN Cranendonck
